W 2015 r. policja i inne służby sięgały po billingi i inne dane telekomunikacyjne 1 981 272 razy. To wyraźny spadek względem rekordowego 2014 r. (2 351 014 zapytań). Spadek jest szczególnie widoczny w przypadku aktywności policji, która skierowała do operatorów telekomunikacyjnych niemal 400 tys. mniej zapytań niż rok wcześniej. Choć spadła liczba zapytań o dane telekomunikacyjne, wielokrotnie wzrosła liczba zapytań o informacje na temat aktywności w sieci – tzw. dane internetowe. Policja w 2014 r. spytała o te dane niecałe 50 tys. razy, a w 2015 – aż 214 tys. razy. A statystyki te dotyczą okresu sprzed wejścia w życie tzw. ustawy inwigilacyjnej, która ułatwiła służbom dostęp do danych internetowych.
Możemy tylko zgadywać, jakie są przyczyny, dla których w ubiegłym roku zainteresowanie policji i innych służb danymi telekomunikacyjnymi było nieco mniejsze, za to istotnie (w przypadku policji prawie czterokrotnie) zwiększyła się liczba zapytań o dane internetowe. Być może chodzi o to, że wszyscy intensywniej korzystamy z Internetu. A więc to źródło staje się atrakcyjniejsze również dla śledczych.
Ustawa inwigilacyjna
Przyjęcie i wejście w życie tzw. ustawy inwigilacyjnej zmieniło sytuację. Niekoniecznie jednak w taki sposób, na jaki liczyliby obrońcy praw człowieka. Zamiast wdrożyć wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący ustanowienia kontroli nad dostępem służb do danych internetowych ustawa ułatwiła sięganie po informacje o aktywności obywateli w Internecie.
Jaki będzie wpływ ustawy na liczbę zapytań o dane internetowe? Można na ten temat jedynie spekulować. Czy wprowadzona możliwość zawierania porozumień z firmami internetowymi sprawi, że popłyną one szerokim strumieniem?
Ustawa inwigilacyjna wprowadziła również nowy model sprawozdawczości. Służby będą składały sprawozdania do sądów, sądy do ministra sprawiedliwości, a ten do parlamentu. Analiza przepisów wskazuje jednak, że zakres przekazywanych informacji z każdym ogniwem tego łańcucha będzie się zmniejszać. Przykład: sądy będą informować ministra o wynikach prowadzonej przez siebie kontroli sięgania po dane, jednak ta informacja nie trafi już do parlamentu. Nieprzejrzystość statystyk sięgania po dane o obywatelach się nie zmieni.
To, czy pozostaniemy w sferze domysłów, zależy od organów, które będą stosować nowe przepisy, zwłaszcza sądów. Swoją rolę do odegrania mają też firmy otrzymujące zapytania od służb. Mogą one zdecydować się na publikacje tzw. raportów przejrzystości. To byłby ważny ruch zwiększający możliwości społecznej kontroli nad pozyskiwaniem informacji na temat obywateli.