Ostatnimi czasy, w związku z bardzo dużą niechęcią społeczną do tej formacji mundurowej, bardzo duże wątpliwości budzi kwestia zasadności istnienia takiej służby jak Straż Miejska. Na tym tle warto dowiedzieć się po co właściwie funkcjonują te jednostki oraz jakie są ich zadania, obowiązki i uprawnienia.

W pierwszej kolejności należy sobie uświadomić, iż nie jest to służba ogólnokrajowa, funkcjonująca w każdym zakątku naszego kraju. Straż Gminna (Miejska) jest formacją działającą lokalnie, a jak sama nazwa wskazuje, działa ona na terenie jednej konkretnej gminy. Niewiele jednak stoi na przeszkodzie, by taka straż wykonywała swoje zadania na terenie dwóch lub więcej gmin sąsiadujących ze sobą i znajdujących się w jednym województwie. Od czego zależy to czy straż nazywa się gminna lub miejska? Od tego kto stoi na czele gminy. Jeśli jest to burmistrz lub prezydent miasta, wówczas mówimy o straży miejskiej.

Zadania

Czym w takim razie powinna zajmować się straż? Na to pytanie w sposób ogólny odpowiada ustawa o strażach gminnych. Wskazuje ona, iż do głównych zadań straży należą przede wszystkim:

  • ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych;
  • kontrola ruchu drogowego i publicznego transportu zbiorowego (w ograniczonym zakresie);
  • ochrona obiektów komunalnych;
  • czuwanie nad porządkiem publicznym w czasie imprez publicznych;
  • doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca zamieszkania.

Dodatkowo, Straż Miejska odpowiada za egzekwowanie przepisów wynikających z aktów prawa miejscowego, uchwalanego przez radę gminy czy miasta i obowiązujących tylko na danym terenie. Do obowiązków funkcjonariuszy w tym zakresie może należeć np. dbanie o utrzymanie porządku i estetyki w gminie czy kontrolowanie ulicznych handlarzy.

Uprawnienia i obowiązki

Podstawowym obowiązkiem każdego funkcjonariusza straży gminnej jest respektowanie godności ludzkiej, przestrzeganie praw człowieka oraz powodowanie jak najmniejszego naruszenia dóbr osobistych osób, w stosunku do których podejmuje się jakiekolwiek czynności.

Równie ważny jest też obowiązek reagowania na sytuacje zagrożenia zdrowia i życia oraz mienia. Obowiązkiem strażnika jest też noszenie legitymacji służbowej oraz umundurowania, a więc przepisy nie pozwalają na pełnienie służby przez funkcjonariusza nieumundurowanego.

Strażnicy w celu wypełniania stawianych przed nimi zadań, mają do swojej dyspozycji szereg konkretnych uprawnień mających im to umożliwić. Jakie więc to uprawnienia?

Z pewnością należy w tym miejscu wymienić takie ustawowe kompetencje jak:

  • stosowanie środków oddziaływania wychowawczego typu pouczanie, zwracanie uwagi;
  • legitymowanie osób;
  • możliwość ujęcia osób stwarzających zagrożenie dla mienia oraz życia i zdrowia ludzkiego;
  • dokonanie kontroli osobistej i przeszukania bagażu w określonych przypadkach;
  • nakładanie mandatów oraz kierowanie wniosków o ukaranie do sądu;
  • unieruchamianie oraz usuwanie pojazdów;
  • wydawanie poleceń.

Jak więc łatwo można wywnioskować, wystawienie przez funkcjonariusza straży mandatu za złe parkowanie lub niewinne „piwko pod chmurką” należy do jego podstawowych obowiązków. Trzeba również dodać, iż w przypadku realizowania powyższych czynności strażnik zobowiązany jest się przedstawić imieniem i nazwiskiem, a na nasze żądanie okazać legitymację służbową w sposób umożliwiający odnotowanie zawartych w niej danych.

Legitymowanie i kontrola osobista – w jakich przypadkach?

Doprecyzowania wymagają dwie kompetencje wypunktowane na powyższej liście. Mianowicie chodzi o kwestie legitymowania oraz kontroli osobistej. Istotną wiedzą jest to w jakich okolicznościach funkcjonariusze straży mogą skorzystać z tych właśnie uprawnień. Jeśli chodzi o legitymowanie, rozporządzenie Rady Ministrów określa, iż strażnik ma prawo do wylegitymowania osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, ujętej po czynie zabronionym po pościgu albo bezpośrednio na miejscu popełnienia takiego czynu. Ponadto możliwe jest legitymowanie osób gdy jest to niezbędne w celu ustalenia świadków jakiegoś zdarzenia. Zauważyć więc można, iż straż miejska nie może legitymować osób przypadkowych, tylko w celach prewencyjnych.

W jakich natomiast przypadkach możliwa jest kontrola osobista przeprowadzana przez funkcjonariuszy straży gminnej? Po pierwsze, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. Po drugie, po ujęciu osób stwarzających zagrożenie (patrz wyżej). Po trzecie, w przypadku doprowadzania osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień, jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba doprowadzana może posiadać niebezpieczne przedmioty.

Co do trybu przeprowadzania powyższych czynności, sprawa wygląda bardzo podobnie jak w przypadku tych samych działań realizowanych przez policję (zobacz tutaj i tutaj).

Środki przymusu bezpośredniego i broń palna

Rzecz jasna, jak każda formacja mundurowa, również i straż gminna może wykorzystywać określone środki przymusu bezpośredniego pomagające w realizowaniu ustawowych kompetencji. Jakie środki może posiadać i stosować strażnik?

  • Siłę fizyczną w postaci technik transportowych, obezwładniających i obronnych;
  • kajdanki zakładane osobie na ręce trzymane z przodu;
  • pałkę służbową, psa służbowego, paralizator elektryczny oraz ręczny miotacz substancji obezwładniających (np. gaz pieprzowy).

Strażnicy mają również prawną możliwość korzystania z broni palnej, jednakże nie jest to jeszcze rozwiązanie stosowane zbyt powszechnie, a dodatkowo wiąże się z istotnymi ograniczeniami. Przepisy na chwilę obecną dopuszczają użycie przez strażnika miejskiego broni palnej w następujących sytuacjach:

  • Odparcie zamachu na życie i zdrowie strażnika albo innej osoby, na ważne obiekty, urządzenia i obszary oraz odparcie zamachu na konwój;
  • przeciwstawienie się osobie, która na wezwanie nie porzuca broni, ładunku wybuchowego albo innego niebezpiecznego przedmiotu, osobie próbującej odebrać broń innej osobie legalnie ją posiadającej;
  • w celu wywołania alarmu i wezwania pomocy;
  • oddanie strzału ostrzegawczego;
  • unieszkodliwienie niebezpiecznego zwierzęcia (w tym przypadku można zastosować też siatkę obezwładniającą).

Wskazane jest w tym miejscu zaznaczyć, iż strażnik miejski czy też gminny nie posiada prawa do dysponowania służbową bronią palną tylko z samego tytułu bycia funkcjonariuszem straży. W przypadku strażników stosuje się odpowiednie przepisy ustawy o broni i amunicji, która powoduje w tym zakresie pewne ograniczenia. Przykładowo, strażnik taki musi zdać egzamin ze znajomości posługiwania się bronią.

źródło: panstwodranstwo.pl